Co grozi za jazdę pod wpływem alkoholu

Co grozi za jazdę pod wpływem alkoholu?

Dobre pytanie.

Zwłaszcza, że przy okazji epidemii koronawirusa w kolejnych tzw. „tarczach” Ustawodawca wprowadza zmiany w Kodeksie karnym.

Przestępstwem jest prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i grozi za to, co do zasady, kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Natomiast prowadzenie po użyciu alkoholu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym albo każdego innego pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu stanowi wykroczenie, zagrożone w pierwszym przypadku – karą aresztu albo grzywny w kwocie co najmniej 50 zł, zaś w drugim – karą aresztu do 14 albo grzywną.

Prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu innego niż mechaniczny, na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu  także jest wykroczeniem, za które grozi areszt bądź co najmniej 50 zł grzywny.

W Kodeksie karnym i Kodeksie wykroczeń
nie ma definicji pojazdu mechanicznego

Definicja ta znajduje się w art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych,  ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2214).

Pojazd mechaniczny to pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepa określone w przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym, pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów tej ustawy (z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa).

Z kolei w ustawie z dnia 9 października 2018 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2020, poz. 110), w art. pkt 32-34 znajdują się definicje pojazdu silnikowego, samochodowego i wolnobieżnego.

Definicje na gruncie prawa karnego

Powyższe definicje nie mają wprost zastosowania na gruncie prawa karnego.

Orzecznictwo sądowe wypracowało własną definicję pojazdu mechanicznego. Sąd Najwyższy w uchwale z 28.02.1975 r., V KZP 2/74, stwierdził, że:

Pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower.

W innej uchwale, z 12.05.1993 r., I KZP 9/93, Sąd ten wskazał, że:

istnieje pewien logiczny związek pomiędzy różnego rodzaju kategoriami pojazdów poruszających się wyłącznie przy użyciu siły mechanicznej. Są to na ogół pojazdy, którymi kierowanie – ze względu na ich szybkość poruszania się lub rozmiary oraz automatyzm działania – stwarza zwiększone wymagania zachowania sprawności fizycznej i psychicznej przy poruszaniu się w ruchu drogowym.

Te właśnie względy zadecydowały o wyodrębnieniu w przepisach prawa karnego i prawa o wykroczeniach osobnej kategorii omawianych pojazdów, którą należy traktować w sposób ściśle dostosowany do ich wspólnej cechy, polegającej na ich poruszaniu się wyłącznie za pomocą siły mechanicznej i nie można tej kategorii modyfikować wyłącznie w drodze interpretacji obowiązujących w tym zakresie przepisów.

W praktyce stosowania prawa karnego przeważa pogląd przyjmujący, że pojazdem mechanicznym jest  każdy pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony w nim silnik. 

Powyższe oznacza, że pojazdem mechanicznym jest też motorower czy wózek widłowy. Zwracam uwagę, że w świetle wyroków sądowych odpowiedzialność z art. 178a § k.k. poniesie także osoba, kierująca pojazdem mechanicznym z wyłączonym silnikiem, pchanym przez inne osoby bądź  toczącym się siłą rozpędu.

Ustawowe zagrożenie karą

Kary wskazane w art. 178a k.k. to tzw. ustawowe zagrożenie karą. Najprościej rzecz ujmując – są to granice, w ramach których w Twojej indywidualnej sprawie Sąd może się poruszać, ale których nie może przekroczyć. Z pewnymi ustawowymi wyjątkami.

Grzywna to kara polegająca na zapłacie określonej sumy pieniężnej na rachunek Skarbu Państwa.

Wymierza się ją w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Zasadniczo najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Wysokość jednej stawki waha się od 10 zł do 2 000 zł.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Kara ograniczenia wolności polega na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrącaniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.

Praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej. W czasie odbywania tej kary skazany nie może bez zgody sądu:

• zmieniać miejsca stałego pobytu
• rozwiązać stosunku pracy, o ile orzeczono wobec niego potrącenie z wynagrodzenia
• ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Karę tę wymierza się w wymiarze od miesiąca do  2 lat.

Kara pozbawienia wolności wiąże się z pobytem w jednostce penitencjarnej, chyba że zostanie zawieszona.

Kara pozbawienia wolności za czyn z art. 178a k.k. co do zasady może być wymierzona od miesiąca do lat 2.

Kara aresztu trwa najkrócej 5 a najdłużej 30 dni i wymierza się ją w dniach. Grzywna wymierzona za wykroczenie jest wymierzana kwotowo i wynosi od 20 zł do 5000 złotych.

Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Realne zagrożenie karą

Realne zagrożenie karą to wymiar kary jaki grozi Ci w konkretnej sprawie i jej okolicznościach. Ustalenie prognozy co do wymiaru kary realnie grożącej to temat rzeka, z reguły omawiany szczegółowo z klientem w zaciszu adwokackiego gabinetu.

Najkrócej rzecz ujmując to jaka kara Ci grozi za prowadzenie pojazdu czy to w stanie nietrzeźwości czy po użyciu zależy od okoliczności takich jak: rodzaju prowadzonego pojazdu, miejsca zdarzenia, ilości alkoholu, uprzedniej karalności bądź niekaralności.

Statystyki za lata 2013-1017 wskazują, że liczba skazań za przestępstwo z art. 178a k.k. spada z 93 115 w 2013 r. do 45 034 w 2017 r.

Jeśli chodzi o wymiar kary pozbawienia wolności na przestrzeni wskazanych lat zauważalne jest zaostrzenie wymiaru tej kary wyrażający się w znacznym spadku wymierzania jej w zawieszeniu. W 2017 r. za w.w. przestępstwo na 45 034 skazanych wymierzono:

• 22 492 kar grzywny samoistnej (czyli wymierzonej jako samodzielna kara)
• 8 490 kar ograniczenia wolności
• 13 864 kar pozbawienia wolności, w tym 7 862 kar w zawieszeniu.
• 184 kary mieszane
• 4 środki karne samoistne (gdy sąd odstąpił od wymierzenia kar zasadniczej).