Dziś opowiem Wam o sprawności psychomotorycznej kierowcy. A więc sprawności rozumianej jako stan psychiczny i fizyczny. Kierowcy, bo najczęściej zasada ta dotyczy kierujących pojazdami.
Sprawność psychomotoryczna
jako zasada bezpieczeństwa w ruchu to przede wszystkim nakaz zachowania trzeźwości a także zakaz znajdowania się pod wpływem środków odurzających. Jednakże wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że kierujący pojazdem może być także chory bądź zmęczony. Niebagatelne znaczenie ma też jego wiek czy osobnicza podatność na sytuacje mogące osłabić sprawność psychiczną czy fizyczną.
Przeciwwskazania do prowadzenia pojazdów
Na co dzień mamy do czynienia z sytuacjami typowymi, w których na sprawność psychomotoryczną kierowcy mają wpływ określone choroby oraz zażywanie leków.
Do chorób, które negatywnie wpływają na stan zdrowia kierowcy, a zatem na jego umiejętności, należą:
- poważne schorzenia narządu wzroku
- niektóre schorzenia serca i układu naczyniowego
- cukrzyca
- niektóre schorzenia neurologiczne (np. padaczka, tętniak mózgu)
- choroba alkoholowa
- uzależnienie od leków czy narkotyków
- choroby psychiczne
- choroby wieku starczego (np. otępienie, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera).
Do leków, które upośledzają umiejętności wymagane od kierujących należą:
- te z zawartością morfiny, kodeiny, fantanylu czy petydyny
- nasenne, zawierające barbiturany lub benzodiazepiny
- przeciwdepresyjne (np. Cipamil, Sulpiryd, Aurex, Zoloft).
Sprawność psychomotoryczna a choroby i leki
Osoba cierpiąca na schorzenie wykluczające prowadzenie pojazdów, bądź inne, ale o przebiegu wpływającym istotnie na jej sprawność (np. dreszcze, gorączka, odwodnienie), nie powinna kierować pojazdem. Jeśli się na to zdecyduje, to świadomie naruszy zasadę bezpieczeństwa. Jeśli spowoduje wypadek, którego przyczyną okaże się naruszenie omawianej zasady – będzie odpowiadała karnie. Linia orzecznicza sądów jest jednoznaczna. Jako przykład podaję postanowienie Sądu Najwyższego z 2.06.2015 r., V KK 66/15, który dość obcesowo potraktował podsądnego. „Dążenie skarżącego do uzyskania dalszych opinii w celu jeszcze bardziej wnikliwego poznania skutków, jakie pociąga dla osoby leczącej się z powodu cukrzycy spożycie alkoholu i niepobranie koniecznych leków, przypomina próbę obrony osoby niedowidzącej argumentem, że nie założyła okularów i dlatego nie miała możliwości obserwowania drogi przy prowadzeniu pojazdu. (…) skazany, jako człowiek dojrzały, świadomy swych ograniczeń wynikających z choroby, zdawał sobie sprawę z tego, w jakim stopniu spożycie alkoholu może ograniczyć jego sprawność psychofizyczną przy prowadzeniu ciężkiego pojazdu mechanicznego”.
Powyższe ma zastosowanie także do wsiadających „za kółko” po spożyciu leków.
Zmęczenie, stres, nerwy …..
W czasie jazdy mogą wystąpić także zmęczenie, senność czy stresory (np. zachowania innych uczestników ruchu, uprzednia kłótnia). Wystąpienie tych sytuacji można przewidzieć. Kierowca kontynuujący jazdę mimo nieprzespanej nocy, senności czy podejmujący się wykonania obowiązków służbowych wbrew złemu samopoczuciu, świadomie narusza zasadę sprawności psychomotorycznej. Zdarzają się także przypadki nagłego zaśnięcia czy zasłabnięcia i także one obciążają kierowcę. Przykładem jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24.05.2016 r., II AKa 355/15: „możliwość zaśnięcia na skutek zmęczenia podczas prowadzenia pojazdów (…) jest wiedzą powszechną, a odczuwanie objawów zmęczenia jest doświadczeniem każdego człowieka„.
Kiedy nie kierujący nie poniesie odpowiedzialności?
Odpowiedzialność karna w opisywanych okolicznościach nie zaistnieje jeśli kierowca nie wiedział o chorobie, nie mógł przewidzieć zasłabnięcia, utraty przytomności czy interakcji organizmu z lekami. Słusznie Sąd Apelacyjny w Warszawie w cytowanym wyżej wyroku stwierdził, że „Sprawca wypadku mógłby się ewentualnie skutecznie powoływać na chwilową, niezawinioną utratę przytomności tylko w przypadku, gdyby cierpiał na tego rodzaju schorzenie, dolegliwość lub inne ukryte dysfunkcje, nieujawnione do chwili zdarzenia, o których sam nie posiadałby wiedzy, a które to dolegliwości lub schorzenia mogłaby skutkować niekontrolowalną utratą świadomości. Tylko w takim bowiem przypadku ewentualne, niekontrolowalne zaśniecie lub zasłabnięcie mogłoby znajdować poza możliwością i powinnością przewidywania oskarżonego (o ile taki incydent zdarzyłby się po raz pierwszy; w sytuacji, gdyby doszło wcześniej do tego rodzaju incydentu, a kierujący – świadomy swej dysfunkcji – nadal kierowałby pojazdem ze świadomości możliwej utraty świadomości, to w razie takiego zdarzenia nie mógłby już skutecznie uchylać się od odpowiedzialności)”.
Dla chcących wiedzieć więcej podaję linki do ciekawych artykułów:
Gdzieś w Polsce, późną nocą, poza obszarem zabudowanym, został potrącony przez samochód osobowy mężczyzna. Szedł poboczem. Był nietrzeźwy. Badanie krwi pobranej ze zwłok dało wynik 3 promile alkoholu. Organy ścigania ustaliły, że do wypadku doprowadził wyłącznie pieszy, który z pobocza wytoczył się (wszedł) wprost pod jadące auto. Skutkiem tego było umorzenie postępowania. Zmarły nie miał rodziny prócz siostry, z którą był bardzo związany. Pani ta, przytłoczona rozpaczą po stracie jedynej bliskiej osoby, nie kwestionowała umorzenia. Nie spodziewała się jednak co może ją jeszcze spotka.
Pierwszym rodzajem obrony jest wykazanie niewinności bądź wykazanie, że doszło do wykroczenia. W przypadku osób zatrzymanych na gorącym uczynku jest to trudne, ale zdarzają się takie przypadki. Typowym przykładem jest sytuacja, w której Policja interweniuje w jakiś czas po zakończeniu jazdy…
